Post Format: Audio (Soundcloud)

Word ve Zotero İle Çalışmak

Yıldız etkin değilYıldız etkin değilYıldız etkin değilYıldız etkin değilYıldız etkin değil
 

Zotero, araştırma, alıntılama, kaynakların derlenmesi ve yönetimi amacıyla bir tarayıcı eklentisi olarak kullanılan (hala eklenti olarak da entegre şekilde kullanılabilmektedir), güncel durumda başlı başına bir uygulama haline gelen açık kaynak ve özgür bir kaynakça yönetimi yazılımıdır.

Her gün masaya oturup uzun zamandır üzerinde çalıştığınız metni yazmaya çalışmak kendi içinde başlı başına bir zorluk. Akademik yazarlar için yazım süreci daha da büyük bir zorluk. Bunun nedeni akademik yazıların gönderildiği dergilerin çok çeşitli referans ve alıntı kurallarının bulunması. Referans verme süreci çok zaman alıcı ve Patrick Dunleavy‘nin değindiği gibi artık yenilenmesi gereken bir uygulama.  Ancak, bu yenilenme yaşanana kadar, akademik yazarlar bibliyografik bilgileri kurallarına göre sunmak için gerekli özeni göstermek zorunda. Alıntı yapma sürecini hızlandırmak ve kolaylaştırmak için Zotero, Mendeley ve EndNote gibi çeşitli referans yönetimi yazılımları mevcut. Doktora tezimde bu yazılımlardan biri olan Zotero’yu Microsoft Word ile birlikte kullanarak bu avantajlardan faydalanmaya çalıştım. Bu yazıda, Zotero’nun ne olduğunu, Word ile beraber nasıl kullanılabileceğini ve bu çalışma düzeninin akademik yazım sürecinizi nasıl kolaylaştıracağını açıklayacağım. (Daha yaygın kullanıldığı için açıklamaları Word’de yaptım ama onun yerine LibreOffice ve NeoOffice gibi açık kaynak kodlu ve ücretsiz kelime işlemcileri de kullanabilirsiniz.)

Zotero Kullanmanın Faydaları

Zotero kullanmanın bibliyografyanızda yer alacak eserleri elle yazmaya göre birçok avantajı var. Öncelikle, Zotero’da, kitapları veya herhangi bir eseri dijital kitaplığınıza eklemek, internet tarayıcınızda bir simgeye tıklamaktan ibaret. Aynı işlemi elle yapmaya kalktığınızda bütün künye bilgilerini tek tek yazmak zorunda kalıyorsunuz. Yüzlerce kaynağı olan bir çalışmada bu oldukça güç ve zaman alan bir süreç. Zotero’yla çalışmayı öğrendiğiniz anda, kaynak ekleme çok hızlı ve kolay bir işleme dönüşüyor. İkincisi, Zotero kitaplığınızdaki öğeler, kolayca stil rehberlerine (APA, MLA, Chicago gibi) uyarlanıp, biçim kuralları kitaplıktaki tüm öğelere istediğiniz anda uygulanabiliyor. Üçüncü ve en önemlisi ise, kitaplığınızdaki bir bibliyografyayı biçimlendirilmiş tam bir liste olarak dışarı aktarmak saniyeler içinde yapılabiliyor. Tüm bu nedenlerden dolayı, sadece akademik yazarlar değil, uzun erimli yazılar hazırlayan herkes Zotero gibi bir referans yönetimi uygulamasından faydalanmalı.

Zotero’nun Yüklenmesi 

Zotero’yu bilgisayarınıza yüklemenin iki yolu var: kendi başına bir uygulama veya Firefox eklentisi olarak. Eğer internet tarayıcısı olarak Firefox’u kullanıyorsanız, Zotero’yu Firefox içinde bir eklenti olarak kullanmanızı tavsiye ederim. Firefox’u kullanmıyorsanız, Zotero’yu PC, Mac ve Linux işletim sistemlerinde kolayca kurabilirsiniz. Zotero’yu yüklerken Word veya LibreOffice eklentilerini yüklemeyi isteyip istemediğiniz sorulacaktır. Bu eklentileri kelime işlemcinize yüklerseniz, metnin içinde referans vermek daha kolay olacaktır. Chrome veya Safari kullanıyorsanız, Zotero’nun bu tarayıcılar için de eklentileri var.

Kitaplığa Öğe Ekleme

Yukarıda değindiğim gibi, Zotero’da kitaplığa yeni kaynaklar eklemek oldukça kolay. Bunun için internet tarayıcınızdan kitapların bibliyografik bilgilerini çekebileceğiniz WorldCat, Google Books veya Amazon gibi bir siteye girmeli ve Zotero’nun tarayıcı eklentisini kullanmalısınız. Bu eklentiyle kitapla ilgili bilgileri tek bir tıkla Zotero’ya ekleyebilirsiniz. Örneğin, WorldCat’te bir kitabın ismini aratıp, linkine tıkladığınızda, sayfa tamamen yüklenir yüklenmez, Chrome’da adres çubuğunun sağ tarafında (veya Firefox ve Safari’de Zotero araç çubuğu simgesinin yanında) bir simge belirecektir. Bu simgeye tıkladığınızda, eserle ilgili tüm bilgiler otomatik olarak Zotero kitaplığınıza eklenir. Eğer Zotero kitaplığınıza koleksiyonlar eklediyseniz ve Zotero’da son kullandığınız koleksiyon seçiliyse, eser bu koleksiyon içine eklenir. (Nasıl yapıldığını görmek için aşağıdaki videoyu izleyebilirsiniz.)

Organizasyon ve Stiller

Koleksiyonlardan bahsetmişken, kitaplığınızdaki eserleri çeşitli bölümlere ayırabilirsiniz. Örneğin, eğer aynı anda birden fazla makale yazıyorsanız (kim yazmıyor ki?), her biri için ayrı bir koleksiyon oluşturabilirsiniz. Eserleri kitaplığa ekledikten sonra belirli konulara göre sınıflandırıp, kolayca bulabilmek için ‘tag’ler belirleyebilirsiniz. Bu noktada, “Kaynaklarımı Zotero’ya ekliyorum ama enstitümün alıntı kuralları ile makale yayımlamak istediğim derginin kuralları birbirinden farklı, nasıl yapacağım?” diye merak ediyor olabilirsiniz. Bu, Zotero’nun en başarılı olduğu yönlerden biri. Kaynaklarınızı Zotero’ya eklerken, hangi biçim ve alıntı kurallarını kullanacağınız konusunda endişe etmenize gerek yok. Zira, Zotero ayarlarından istediğiniz anda alıntı kurallarını değiştirebilir ve kaynaklarınızı o şekilde dışarı aktarabilirsiniz.

Kelime İşlemcide Alıntı Yapma

Kaynakları kitaplığınıza ekledikten sonra doğal olarak metninize de aktarmak isteyeceksinizdir. Bunun için iki seçeneğiniz var: Zotero’da kelime işlemciye sürükleyip bırakmak veya Zotero’nun kelime işlemci araç çubuğundaki eklentisini kullanmak. Sürükle bırak ve araç çubuğu eklentisi yöntemlerini aşağıdaki iki kısa videoda gösterdim.

Gördüğünüz gibi, sürükle ve bırak yöntemi dipnot tipi referanslar için çok daha kullanışlı. Metin içi alıntılar yapmak içinse, kelime işlemcinin araç çubuğundaki Zotero eklentisini tercih edebilirsiniz.

Bibliyografya ve Senkronizasyon

Tüm metninizin içine alıntıları eklemeyi bitirdikten sonra bile, halen yapmanız gereken bir iş daha var: metnin sonuna bibliyografyayı eklemek. Eğer doktora tezinizin (veya makalenizin) kaynaklarını tek bir koleksiyon altına topladıysanız, bir tıkla tamamını bir word dosyasına aktarabilirsiniz. Koleksiyonun üzerine sağ tıklayın ve “Koleksiyondan Bibliyografya Yarat”a tıklayın. Zotero olmadan bütün bir bibliyografyayı aynı dosyada bir araya getirmek, gerekli kurallara göre yeniden düzenlemek ve soyadına göre sıralamak saatler, belki günlerinizi alabilirdi. Zotero’yla ise bir dakika bile sürmüyor. Ayrıca Zotero’yla kitaplığınızı bulutta tutmuş ve sürekli senkronize etmiş oluyorsunuz. Bir üniversite kütüphanesinde bulduğunuz eseri daha önce kullandığınızdan emin değil misiniz? Yanınızda bilgisayarınız olmasa bile, başka bir bilgisayardan Zotero’nun websitesine bağlanıp, kullanıcı adınızı ve şifrenizi girerek, kitaplığınızı kontrol edebilirsiniz.

Zotero sayesinde, araştırmalarınız için sürekli senkronize edebileceğiniz, her araştırmada yeniden kullanabileceğiniz merkezi bir kaynak noktasına sahip oluyorsunuz. Zotero, kolayca eserleri kaydetmenizi, referans vermenizi ve teknik ayrıntılara çok takılmadan esas yapmanız gereken şeye odaklanmanızı sağlıyor: yazmaya.

Kaynak: https://akademikteknoloji.wordpress.com/


© 2024 Nurullah Bora. Sitedeki içerikler izinsiz kopyalanamaz. Tüm hakları saklıdır. NB